Het woord “probiotica” is van Griekse oorsprong en betekent “voor het leven”. Probiotica zijn kleine levende micro-organismen die in de volksmond gunstige of goede bacteriën worden genoemd. Ze zijn niet alleen de sleutel tot een betere gezondheid en een sterker immuunsysteem, maar dienen ook voor de behandeling van spijsverteringsproblemen, psychische- en neurologische aandoeningen. 

Het wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidsvoordelen van probiotica is een paar decennia geleden begonnen en gaat nog steeds door. Dankzij nieuwe onderzoeksmethodes wordt steeds duidelijker dat probiotica een grote invloed hebben op onze darmflora. De uitgaven aan probiotica supplementen is de laatste jaren daarom ook flink gestegen.

De voordelen van probiotica beginnen in de darm

Het spijsverteringskanaal is van groot belang voor onze gezondheid. Maar liefst 80% van het immuunsysteem bevindt zich in het spijsverteringskanaal. Dat is een enorm percentage. Het spijsverteringskanaal maakt ook een belangrijk deel uit van het zenuwstelsel. Dit deel wordt het enterische zenuwstelsel genoemd en bevindt zich in de darm.

Het wordt ook vaak het “tweede brein” genoemd. Veel mensen met gezondheidsproblemen, zoals schildklierproblemen, chronische vermoeidheid, gewrichtspijn, psoriasis, autisme en vele andere aandoeningen, realiseren zich vaak niet dat deze ziekten in de darm ontstaan. De spijsvertering beïnvloedt ieder fysiologisch proces in het lichaam. We worden dagelijks aan steeds meer gifstoffen blootgesteld.

Deze zorgen ervoor dat de spijsvertering slechter wordt. Dit heeft weer invloed op het vermogen om
voedingsstoffen op te nemen, het lichaam te ontdoen van allerlei gifstoffen en het tegengaan van chronische ontstekingen die de oorzaak zijn van veel chronische ziekten.

Bij het herstellen van de spijsvertering draait het om het in balans brengen van de goede en slechte bacteriën in de darmen. Het eten van probiotische voedingsmiddelen of het dagelijks innemen van een probiotica supplement kan hierbij nuttig zijn.

Wat zijn probiotica?

Probiotica zijn levende micro-organismen (bacteriën) die belangrijk zijn voor de spijsvertering. Ze ondersteunen het lichaam bij het opnemen van voedingstoffen en helpen bij het bestrijden van infecties. Er bevinden zich 10 keer zoveel bacteriën in onze darmen dan cellen in ons lichaam. De spijsvertering wordt bewoond door ongeveer 1000 verschillende soorten bacteriën.

Ieder mens draagt ongeveer 150 soorten (+/- 1,5 kilo) met zich mee. We hebben er ongeveer 60 gemeenschappelijk met elkaar. Iedereen lijkt op elkaar, maar iedereen is ook weer anders. De voordelen van probiotica zijn bewezen effectief. Zij ondersteunen het immuunsysteem, een gezonde spijsvertering en een mooie huid.

De goede darmbacteriën zijn ook verantwoordelijk voor:

• Het produceren van vitamine B12, butyraat en vitamine K2;
• Het uitbannen van slechte bacteriën, gisten en schimmels;
• Het creëren van enzymen die de schadelijke bacteriën vernietigen;
• Het stimuleren van de secretie van IgA en regulerende T-cellen.

We worden vrijwel zonder bacteriën geboren. Zodra een baby tijdens de bevalling in het geboortekanaal terecht komt, komt het voor de eerste keer in aanraking met de bacteriën van zijn of haar moeder. Op dat moment gebeurt er van alles in het spijsverteringskanaal van de baby en begint het maagdarmkanaal goede bacteriën te produceren. Dit ontwikkelt zich verder wanneer de baby borstvoeding krijgt.

Wordt de baby niet op een natuurlijke manier geboren, maar via een keizersnee en krijgt het geen borstvoeding dan ontstaat er een achterstand in de ontwikkeling van de darmflora die voor een deel gecorrigeerd kan worden met het bijvoeden met probiotica. De bacteriegroei zal echter altijd achterblijven in vergelijking met die van een baby die op de natuurlijke wijze is geboren en borstvoeding heeft gehad. Wanneer we ouder worden gaat de diversiteit aan darmflora achteruit.

Zijn er niet genoeg goede bacteriën aanwezig zijn dan kunnen er gezondheidsklachten ontstaan zoals spijsverteringsstoornissen, huidproblemen, candida, auto-immuunziekten en het vaak hebben van een verkoudheid of griep.

Vroeger zat er in het dieet voldoende probiotica omdat men vers voedsel at van een goede bodem en voedsel fermenteerde om bederf tegen te gaan. Door het toepassen van allerlei koeltechnieken en gevaarlijke landbouwpraktijken, zoals bijvoorbeeld het onderdompelen van voedsel in een chloorbad, bevat het voedsel nog maar weinig tot geen probiotica meer. Tegenwoordig bevatten veel voedingsmiddelen antibiotica die de goede bacteriën in het lichaam kapot maken.

Door het toevoegen van meer probiotische voedingsmiddelen aan uw dagelijkse dieet, kunt u zorgen voor:

• Een sterker immuunsysteem;
• Een betere spijsvertering;
• Meer energie door de productie van vitamine B12;
• Een betere adem, omdat probiotica zorgt voor een gunstigere samenstelling van bacteriën in de mond;
• Een gezondere huid, omdat probiotica eczeem en psoriasis op een natuurlijke manier behandelt;
• Minder verkoudheid en griep;
• Genezing van een lekkende darm en inflammatoire darmziekten;
• Gewichtsverlies.

Probiotica killers

Veel mensen, waaronder ook kinderen, hebben een tekort aan probiotica door het gebruik van medicijnen (vooral antibiotica), een koolhydraatrijk dieet, fluor, chloor en het eten van niet biologisch vlees en zuivelproducten die reststoffen bevatten van antibiotica. Deze chemicaliën maken de goede bacteriën in het lichaam dood en na verloop van tijd veroorzaken ze problemen in het spijsverteringskanaal.

De meest voorkomende voedingsmiddelen en stoffen die goede darmflorabacteriën doden zijn:

• Antibiotica;
• Suiker;
• Kraanwater;
• Genetisch gemanipuleerd voedsel (GMO)
• Granen;
• Emotionele stress;
• Chemicaliën en medicijnen.

Om de balans in de darmflora te herstellen moeten voedingsmiddelen die de slechte bacteriën voeden, vermeden worden. We worden dagelijks blootgesteld aan veel van deze voedingsmiddelen, toxines en stressoren en wanneer u de gezondheid van uw spijsvertering wilt herstellen, moeten deze worden aangepakt.

Wanneer dit niet wordt gedaan dan ontstaat er een onbalans in de darmflora en wordt het spijsverteringskanaal een voedingsbodem voor slechte bacteriën, gisten, virussen, schimmels en parasieten.
De enige manier om dit probleem op te lossen en de darmflora te herstellen is de voedingsmiddelen vermijden die slechte bacteriën voeden en door het eten van probiotische voedingsmiddelen en/of het gebruik van een kwalitatief probiotica supplement.

De voordelen van probiotica

De sterkste bewijzen die tot nu toe zijn aangetoond over de voordelen van probiotica zijn:
• Het stimuleert het immuunsysteem;
• Het werkt preventief bij de behandeling van infecties aan de urinewegen;
• Het verbetert de spijsvertering;
• Het geneest inflammatoire darmziekten zoals IBS;
• Het voorkomt eczeem bij kinderen;
• Het bestrijdt ziekten die door voedsel worden overgedragen.

Er wordt nog steeds onderzoek gedaan om te kunnen bewijzen dat probiotica misschien:

• Griep en verkoudheid vermindert;
• Het overmatig gebruik van antibiotica vermindert;
• Een goede behandeling kan zijn voor nierstenen;
• Een goede behandeling kan zijn voor koliek;
• Gaatjes en tandvleesaandoeningen kan voorkomen;
• Een goede behandeling kan zijn voor inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa;
• Bacteriën bestrijdt die resistent zijn tegen antibiotica;
• Een goede behandeling kan zijn voor leverziekten;
• Kanker kan bestrijden;
• Een goede behandeling kan zijn voor autisme;
• Kan zorgen voor een lager cholesterol;
• Bacteriën kan bestrijden die zweren veroorzaken;
• Een verbetering kan zijn tegen acné;
• Zou kunnen helpen bij gewichtsverlies.

De werking van probiotica

De darmen bevatten zowel goede als slechte bacteriën. Bij een balans hebben de goede bacteriën de overhand. Wanneer de verhouding uit balans raakt dan ontstaat er een dysbiose. Dit is een teveel van een bepaald soort schimmel, gist of bacterie die het lichaam op een negatieve manier kan beïnvloeden. Door het eten van probiotische voedingsmiddelen en/of het slikken van een probiotica supplement is het mogelijk om deze verhouding weer te herstellen.

Het gebruik van probiotica is niet nieuw. Vroeger werden veel voedingsmiddelen gefermenteerd om te voorkomen dat ze anders zouden bederven. Dat was al lang voordat de koelkast zijn intrede deed. In feite is de koelkast één van de slechtste uitvindingen geweest voor een gezonde spijsvertering. De noodzaak om te fermenteren om te voorkomen dat ons voedsel bederft is hierdoor verdwenen.

Hoe krijgt u meer probiotica binnen?

1. Eet meer zure voedingsmiddelen

Door het eten van meer zure voedingsmiddelen, zoals bijvoorbeeld appelazijn en gefermenteerde groenten die niet alleen probiotica bevatten, maar ook bepaalde zuren zoals gluconzuur en azijnzuur. Dit zijn zuren die zorgen voor een gezonde pH in het lichaam die de groei van probiotica bevordert.

2. Eet meer probiotische voedingsmiddelen

De tweede manier is door meer voedingsmiddelen te eten die rijk zijn aan probiotica zoals bijvoorbeeld kefir, zuurkool, kimchi, enz.
Dit is belangrijk voor het stimuleren en het vergroten van het aantal goede bacteriën. Om buiklachten, zoals diarree, te voorkomen is het beter om dit stapsgewijs te doen. Begin bijvoorbeeld eens met één portie per dag. Gaat dit goed dan kunt u het opvoeren.

3. Geef de probiotica in uw lichaam te eten met prebiotica

Het is belangrijk om de probiotica in het lichaam ook de juiste voeding te geven, omdat probiotica levende organismen zijn. Dit doet u door voldoende fermenteerbare (oplosbare) vezels te eten die ervoor zorgen dat de hoeveelheid probiotica in het lichaam in balans blijft of toeneemt. Voedingsmiddellen met veel vezels zijn bijvoorbeeld lijnzaad en chiazaad. Verder zijn biologische groenten en fruit een goede optie.

4. Neem een probiotica supplement van goede kwaliteit

Het gebruik van een probiotica supplement van een goede kwaliteit is een manier om meer probiotica binnen te krijgen. Het zorgt voor een toename van de goede bacteriën in het lichaam.

Hoe herkent u een goed probioticum?

Probiotica heeft verschillende soorten stammen. De gezondheidsvoordelen per stam kunnen verschillend zijn. Bepaalde probiotica stammen ondersteunen het immuunsysteem, anderen de spijsvertering. Sommige helpen vet te verbranden anderen met het herstellen van het hormonale evenwicht.

Wilt u probiotica gaan gebruiken voor een bepaald gezondheidsprobleem dan is het belangrijk om de juiste probiotica te kiezen voor dat specifieke probleem of u kunt een breed scala aan probiotische voedingsmiddelen gebruiken om te kijken of de klachten daarmee verminderen.

Er zijn tegenwoordig heel veel bedrijven die probiotica produceren. Tussen de verschillende probiotica zit echter veel verschil in effectiviteit. De meeste bacteriën van een probiotica supplement worden al vernietigd door het maagzuur zodra ze in de maag aankomen. Daardoor bereiken ze de darmen niet eens meer. Net als bij de verpakking van voedingsmiddelen is het belangrijk om altijd het etiket te lezen.

Hierop moet het geslacht, de soort en de stam en de Kolonie Vormende Eenheden (KVE) staan op het moment van fabricage. De meerderheid aan probiotica gaat dood door warmte. Het is daarom belangrijk om iets meer te weten te komen over het productiebedrijf. Een goede opslag en koeling is erg belangrijk.

Er zijn een aantal specifieke punten waar u op moet letten wanneer u een probiotica supplement aanschaft:

De kwaliteit van het merk

Zoek een gerenommeerd merk. Komt u hier niet uit, raadpleeg dan een natuurdiëtist die het voor u kan uitzoeken en advies op maat kan geven.

De hoeveelheid stammen die het heeft

Koop een probiotica supplement dat ongeveer 15 tot 100 biljoen bacteriën van dezelfde stam (KVE) bevat; een multi-strain probiotica.

De diversiteit aan stammen

Zoek naar een probiotica supplement met 10 tot 30 verschillende stammen; een multi-species probiotica (breed spectrum), omdat niet één stam alles kan. Iedere stam heeft namelijk een andere functionaliteit.

Overlevingsvermogen 

Zoek naar stammen, zoals Bacillus coagulans, Saccharomyces boulardii, Bacillus subtilis, Lactobacillus rhamnosus en andere culturen die ervoor zorgen dat de probiotica ook in de darm aankomen en in staat zijn zich te koloniseren.

Onderzoek 

Doe uw huiswerk zorgvuldig en kijk naar merken die stammen bevatten die uw specifieke behoeften ondersteunen.

Er zijn echter nog een aantal punten waar u op moet letten.
Negeer algemene gezondheidsclaims en kijk naar de hoeveelheid informatie die op het etiket staat vermeld.

Stabiliteit

Probiotica moet koel bewaard worden om zijn kracht te kunnen behouden. Dit geldt zowel tijdens de productie als voor het transport, de opslag en de verkoop.

Datum

Omdat u met probiotica te maken heeft met levende bacteriën, geldt dat hoe verser de datum is op de verpakking, hoe beter het is.

Prebiotica

Suiker is geen goede voedingsbron voor probiotica dus is het belangrijk om producten waar suiker in zit te vermijden. Prebiotica is “de voedingsbron” om probiotica in leven te houden. Een symbiotisch supplement is een supplement met zowel pre- als probiotica. Een goede synbiotica bevat plantenzetmeel en vezels.

Levend versus dood 

Wordt er vermeld dat het product gemaakt is met “actieve en levende culturen” dan is dit beter dan dat er vermeld wordt dat het alleen gemaakt is van “actieve culturen”. Na fermentatie kan het product met warmte in aanraking zijn gekomen wat zowel de goede als slechte bacteriën doodt en ook invloed heeft op de houdbaarheid.

Type bacteriën 

De vermelding dat het product gemaakt is met actieve en levende culturen betekent niet dat er van het soort bacteriën dat in het product verwerkt is ook bewezen is dat het voordeel biedt voor de gezondheid. De bacteriestam moet bestaan uit twee namen en twee letters: het geslacht, de soort en de stam. Bevat het etiket twee namen dan kan het één van de honderden bacteriën zijn waar geen onderzoek naar is gedaan of één welke geen bewezen voordelen heeft voor de gezondheid.

De kracht 

Dit is waar het lastig wordt. De meeste probiotica producten hebben geen lijst van de hoeveelheid bacteriën die in het product zitten. De hoeveelheid welke effectief is, hangt af van een groot aantal aspecten. Er kunnen gezondheidsvoordelen zijn bij bepaalde aandoeningen met 50 miljoen KVE en met wel 1 triljoen KVE voor andere aandoeningen. Hoe hoger dit getal, hoe beter. De Food Standard Code in Amerika heeft bepaald dat er ten minste 1 miljoen levende bacteriën per gram yoghurt en andere gefermenteerde dranken nodig is voor 10 miljard KVE welke nodig is om een effect te hebben op de gezondheid.

Hoe kom je tot de juiste productkeuze

De productkeuze van probiotica hangt af van de onderstaande factoren:
• Wat is de aard van de klacht;
• Hoe lang bestaat de klacht al;
• Is er de laatste 3 maanden antibiotica gebruikt (bij antibiotica kunt u erop rekening dat het 1 maand tot 1 jaar duurt voordat de darmflora weer is hersteld naar de situatie van voor het antibioticagebruik);
• Hoe is het ontlastingspatroon;
• Is de vorm van de ontlasting verandert;
• Is er ook sprake van andere ziekten (co-morbiditeit).

Werken probiotica voor iedereen?

Probiotica is niet bij iedereen meteen werkzaam. De werkzaamheid is afhankelijk van een aantal factoren: het type probiotica, de gastheer en de omgevingsfactoren. Belangrijk is te kiezen voor een goed product met de juiste bacteriën en de juiste hoeveelheid in een goede dosering. Wanneer het lichaam niet reageert, nadat het product ongeveer 2 maanden achter elkaar is gebruikt, dan kan worden geconcludeerd dat het betreffende product niet werkt.

Er kan overgestapt worden op een ander merk en/of product. Soms is het echter ook zo dat probiotica maar even helpt, namelijk zolang het gebruikt wordt, omdat de bacteriën die geslikt worden positief effect hebben in de darmen. Ze doen gedeeltelijk hun werk en verbeteren de darmflora door het zuurder te maken en de strijd aan te gaan met schadelijke bacteriën en schimmels. Ze kunnen echter geen blijvende koloniën vormen, omdat het milieu (bijv. de hoogte van de pH) niet geschikt voor ze is. Dus zodra het potje leeg is, keert alles weer terug naar het oude.

Hoe komt u er nu achter of dit bij u ook het geval is? Dat is vrij simpel. Als u klachten heeft, gebruikt u een kuur goede probiotica. Helpt het en bent u daarna van uw klachten af, dan bent u klaar. Helpt het niet voldoende of komen uw klachten weer terug, dan kunt u overstappen op een ander merk en eventueel een andere samenstelling.

Volgt er wederom geen reactie dan werkt probiotica niet bij u. Dan is het verstandig om een ontlastingsonderzoek te doen, dat gedaan kan worden via een natuurdiëtist. Via zo’n ontlastingsonderzoek is na te gaan wat er aan de hand is met uw darmmilieu, o.a. met de aërobe en anaërobe stammen enz. De natuurdiëtist ziet precies wat er gedaan kan worden om de darmflora blijvend te verbeteren. Het is namelijk niet de bedoeling dat u de rest van uw leven probiotica blijft slikken, maar dat de darmen hun werk zelf weer gaan doen.

Probiotica stammen met gezondheidsvoordelen

Bifidobacterium bifidum

De meest dominante probiotica die aanwezig is in de dikke darm bij zuigelingen, het ondersteunt de productie van vitaminen in de darm, remt schadelijke bacteriën, ondersteunt het immuunsysteem en voorkomt diarree.

Bifidobacterium longum

Ondersteunt de leverfunctie, vermindert ontsteking en verwijdert lood en zware metalen.
Bifidobacterium breveHelpt bij het koloniseren van goede bacteriën in een gezonde darm en het verdringen van slechte bacteriën.

Bifidobacterium infantis

Verlicht symptomen van inflammatoire darmziekten, diarree en constipatie.
Lactobacillus caseiOndersteunt het immuunsysteem, remt de Helicobacter Pylori bacterie en helpt bij het bestrijden van infecties.

Lactobacillus acidophilus

Verlicht gasvorming, een opgeblazen gevoel en het verbetert lactose-intolerantie. Aangetoond is dat het de hoeveelheid Escherichia coli bacteriën (E.coli) in de dikke darm met 61% vermindert, het cholesterolgehalte verlaagt en vitamine K aanmaakt. Het versterkt eveneens het specifieke immuunsysteem het GALT (Gut Associated Lymphoid Tissue).

Lactobacillus bulgaricus

Een krachtige probiotica stam waarvan is aangetoond dat hij schadelijke bacteriën die het spijsverteringsstelsel binnendringen, bestrijdt en stabiel genoeg is om de zure spijsverteringssappen van de maag te weerstaan. Het neutraliseert ook giftige stoffen en produceert haar eigen natuurlijke antibiotica.

Lactobacillus bulgaricus, Lactobacillus acidophilus en Streptococcus thermophilus produceren het enzym lactase dat helpt om lactose in de darm te verteren en te absorberen.

Lactobacillus brevis

Hiervan is aangetoond dat deze overleeft in het maag-darmkanaal, de cellulaire immuniteit stimuleert, de T-cellen (afweercellen) versterkt en Helicobacter Pylori bacteriën doodt.

Lactobacillus rhamnosus

Ondersteunt de bacteriële balans en een gezonde huid, helpt bij het bestrijden van urineweginfecties, infecties aan de luchtwegen en het verminderen van angst door het verminderen van stresshormonen en GABA neurotransmitter receptoren. Deze bacterie overleeft in het spijsverteringskanaal.

Bacillus subtilis

Een endospore probiotica (waarbij de spore inwendig is gevormd) die hittebestendig is. Het lokt een krachtige immuunrespons uit en ondersteunt GALT; het specifieke immuunsysteem. Verder onderdrukt het de groei van slechte bacteriën zoals salmonella en andere pathogenen.

Bacillus coagulans

Een endospore probiotica die hittebestendig is en de opname verbetert van voedingsstoffen. Ook is aangetoond dat het de ontsteking en symptomen bij artritis vermindert.

Saccharomyces boulardii

Een probiotische giststam die de natuurlijke flora in de dikke en de dunne darm herstelt en de intestinale celgroei verbetert. Het is effectief gebleken bij het behandelen van inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn. Het is aangetoond dat deze bacterie een anti-toxisch effect heeft, antimicrobieel werkt en ontstekingen vermindert.

Hieronder doen we een greep uit een aantal probiotica-opties bij specifieke aandoeningen.

Probiotica en reizigersdiarree

Neemt u een paar weken voor u op reis gaat naar een ander land een probiotica met Saccharomyces boulardii, dan kan dit ervoor zorgen dat u geen reizigersdiarree krijgt. Reizigersdiarree is meestal afkomstig van bacteriën in voedsel en water dat besmet is.

Probiotica bij inflammatoire darmziekten en andere maag- en darmaandoeningen

Van Bifidobacterium infantis 35624, Lactobacillus plantarum 299v, Bifidobacterium bifidum MIMBb75, Lactobacillus rhamnosus GG, LGG®, Lactobacillus acidophilus, LA-5®; Bifidobacterium, BB-12® (B. lactis) is aangetoond dat ze helpen bij het reguleren van de stoelgang, het verlichten van een opgeblazen gevoel, pijn en gasvorming.

Meer onderzoek is nodig om te bepalen welke andere probiotica zouden kunnen helpen bij de behandeling van inflammatoire darmziekten. Bij de ziekte van Crohn is waargenomen dat de darmflora veel minder Faecalibacterium prausnitzii bacteriën bevat, een anaërobe butyraatproducerende bacterie met ontstekingsremmende eigenschappen.

Een sterke afname van een andere residente darmbacterie, Akkermansia muciniphila, houdt mogelijk ook verband met inflammatoire darmziekten. Alhoewel de rol van dysbiose in de pathogenese van colitis ulcerosa minder uitgesproken is dan in de pathogenese van de ziekte van Crohn, is het therapeutische effect van probiotica waarschijnlijk groter bij colitis ulcerosa dan bij de ziekte van Crohn. Suppletie met Lactobacillus rhamnosus GG, LGG® (18 miljard cfu/dag) blijkt effectief en veilig in het verlengen van de remissieperiode bij patiënten met colitis ulcerosa.

Probiotica tijdens of na een antibioticakuur

Antibiotica heeft de eigenschap dat het zowel de goede als slechte bacteriën in uw lichaam doodt, waardoor u vatbaarder bent voor diarree of infecties. Het innemen van probiotica kan helpen om dit te voorkomen, maar ook zonder deze klachten is het aan te raden om tijdens of na een antibioticakuur de darmflora te herstellen, zeker bij kinderen.

Hiervoor wordt een probioticum aangeraden met Lactobacillus rhamnosus GG en/of Saccharomyces boulardii of Lactobacillus acidophilus NCFM®. Ongeveer 20 tot 30% van de mensen die antibiotica gebruiken, krijgt last van diarree. Vermeerdering van de Clostridium difficile bacterie is de oorzaak van antibiotica-geassocieerde diarree in 25% van de gevallen.

Diverse placebogecontroleerde klinische studies hebben aangetoond dat probiotica helpen om antibiotica-geassocieerde (inclusief clostridium-geassocieerde) diarree te voorkomen bij kinderen en volwassenen. Van de onderzochte probiotica is LGG het effectiefst, mits er een voldoende hoge dosis LGG (minimaal 10 miljard cfu/dag bij volwassenen, 1-10 miljard cfu/dag bij kleine kinderen) wordt gegeven om de kans op diarree significant te verlagen.

De Lactobacillus acidophilus, LA-5®; Bifidobacterium, BB-12® (B. lactis) verlaagt mogelijk ook de kans op antibiotica-geassocieerde diarree (waaronder clostridium-geassocieerde diarree) door het stimuleren van de weerstand en door toename van het aantal beschermende symbionten. Ze zorgen voor een duidelijk snellere en betere herkolonisatie van het maagdarmkanaal met melkzuurbacteriën.

Wordt er al gestart met probiotica tijdens de antibioticakuur dan is het belangrijk om de inname van beide middelen tenminste 2 uur van elkaar te scheiden.

Probiotica bij eczeem

Er is toenemend wetenschappelijk bewijs dat probiotica een gunstige rol kunnen spelen bij de preventie en behandeling van allergieën, met name voedselallergie en atopisch eczeem bij kinderen. De meeste studies zijn gedaan met Lactobacillus rhamnosus GG, LGG®. Studies suggereren dat LGG en BB-12 het allergische ontstekingsproces remmen en het herstelproces van atopisch eczeem versnellen.

Mede door de wisselende onderzoeksresultaten is meer onderzoek nodig om vast te stellen welke bacteriestammen (in welke dosering en behandelduur) significante invloed hebben op (de preventie van) allergie en atopisch eczeem en welke werkingsmechanismen hieraan ten grondslag liggen.
Aangetoond is dat ook actobacillus rhamnosus HN001 en Lactobacillus fermentum VRI-003 PCC zouden kunnen helpen bij de behandeling van jeukende schilferige huiduitslag, vooral bij kinderen.

Probiotica bij verkoudheid

Sommige onderzoeken suggereren dat Bifidobacterium animalis lactis Bi-07 en Lactobacillus acidophilus NCFM kunnen helpen om de duur en ernst van de verkoudheid en griep te verminderen door de productie van lichaamseigen antilichamen te verbeteren.

Probiotica bij vaginale infectie 

Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus rhamnosus GR-1 en Lactobacillus reuteri RC-14 hebben aangetoond dat ze bacteriële vaginose en urineweginfecties bij mensen kunnen helpen te voorkomen en op te ruimen. Onderzoekers wijzen op Lactobacillus reuteri RC-14 en Lactobacillus rhamnosus GR-1 als de meest effectieve bacteriën om te beschermen tegen schimmelinfecties. Ze zijn vooral actief in het koloniseren van het vaginale milieu en het afweren van ongewenste bacteriën en schimmels.

Probiotica bij een slechte adem, gingivitis of parodontitis

Lactobacillus reuteri LR-1 of LR-2 bevorderen de mondhygiëne door zich te hechten aan tanden en tandvlees, waardoor de plaquevorming in de mond vermindert. Onderzoek heeft aangetoond dat Weissella cibaria het vermogen heeft om de adem te verfrissen door het remmen van de productie van zwavelverbindingen in de mond.

De vormen van probiotica

Probiotica wordt vaak geleverd in vloeibare vorm (bijvoorbeeld yoghurt of een drank) of in poedervorm (in capsules of in sachets). In poedervorm zijn de bacteriën gevriesdroogd (slapend) en is er sprake van een combinatie van meerdere bacteriën (multi-species). Hierdoor is het langer houdbaar. De poeder kan op kamertemperatuur bewaard worden.

Om de gevriesdroogde bacteriën weer actief en sterk te maken, moeten ze opgelost worden in ongeveer 100 ml koud water of in een bodempje zuivel. Nooit in warm water, frisdrank, vruchtensap of appelmoes (de laatste twee voedingsmiddelen zijn te zuur). Het beste is om probiotica in te nemen op de nuchtere maag bijvoorbeeld 30 minuten voor het ontbijt, 2 tot 3 uur na het ontbijt, de lunch of het avondeten.

In de praktijk werkt het voor mensen het beste wanneer ze het na het opstaan en voor het slapen gaan innemen. Mensen met colitis ulcerosa hebben een betere ervaring met het ’s avonds innemen.

De “bijwerkingen” van probiotica

Probiotica kunnen soms klachten veroorzaken (bijvoorbeeld opgeblazenheid, krampen of diarree). Vooral wanneer er te snel teveel van ingenomen wordt. Het is aan te raden om altijd te beginnen met een kleine hoeveelheid, zoals bijvoorbeeld een eetlepel kefir of 1 probiotica capsule per dag en het vanuit daaruit op te bouwen.

Probiotica kunnen ook veilig worden ingenomen tijdens de hele zwangerschap. Tijdens zwangerschap kan er een verstoring ontstaan in de darmflora (o.a. constipatie, bacteriële vaginose). Daar komt nog bij dat de darmflora van de moeder de microbiële basis vormt voor het kind. Er zijn slechts twee situaties waarbij probiotica wordt afgeraden. Dit is wanneer iemand op de Intensive Care ligt van het ziekenhuis en wanneer iemand niet oraal gevoed kan worden wat het geval is bij een PEG-sonde (een ballonkatheter) of enterale voeding.

Commentaar van de NDN

Soms is het eten van probiotische voedingsmiddelen niet voldoende en is het gebruik van een probiotica supplement een idee om net even iets extra’s aan het lichaam te geven. Probiotica valt onder voedingssupplementen en niet onder medicijnen. Vanwege de regelgeving mogen fabrikanten in hun reclames geen gezondheidsvoordelen noemen zoals bijvoorbeeld “werkt goed tegen candida”. In plaats daarvan is hun boodschap meer in de trend van “voor een natuurlijk evenwicht”, “verbetert de weerstand” of “heeft een positief effect op het immuunsysteem”.

Deze informatie is misleidend, omdat de boodschap bij mensen overkomt alsof het een algemeen geneesmiddel is dat goed is bij verschillende gezondheidsklachten. Het is dus belangrijk om niet alleen te luisteren naar deze marketingkreten, maar altijd zelf te blijven nadenken. De beste manier om, door de soms niet bewezen claims, heen te kijken, is door zelf informatie te zoeken en niet alles klakkeloos te geloven wat beweerd wordt door de fabrikanten.

Is het etiket op het product of de aanvullende informatie op de website van de producent niet duidelijk genoeg, dan is het verstandig om contact op te nemen en meer duidelijkheid te krijgen. Vraag naar de voordelen voor de gezondheid die wetenschappelijk zijn vastgelegd voor het specifieke product, inclusief de gepubliceerde wetenschappelijke artikelen, de concentratie probiotica die aanwezig is in het product aan het einde van de houdbaarheidsdatum en hoe grondig het bedrijf toezicht houdt op het product als het eenmaal de fabriek heeft verlaten. Dan bent u pas kritisch bezig en laat u zich niet (mis)leiden door marketing.

Krijgt u geen eerlijk antwoord, dan is het beter om een ander product te kiezen van een producent die wel eerlijk is over deze informatie. Komt u er niet uit, raadpleeg dan een natuurdiëtist die verstand heeft van probiotica en u een advies op maat kan geven.

Ondanks dat er nog veel onbekend is over probiotica, is er in de afgelopen jaren gelukkig al wel weer een heleboel vooruitgang geboekt. In het volgende deel zal ik in gaan op een aantal probiotische voedingsmiddelen die er zijn en hun gezondheidsvoordelen.

Monique van Iwaarde 

Natuurdiëtist / orthomoleculair therapeut

Literatuur en links

Verklarende woordenlijst
KVE = Kolonie Vormende Eenheden. Dit is een maat voor de kracht van een probiotica supplement. Het getal geeft aan hoeveel levensvatbare bacteriekiemen er in het supplement zitten. Er wordt dus vanuit gegaan dat elke bacterie een kolonie kan veroorzaken. In Amerika wordt de afkorting CFU (Colony Forming Units) gebruikt. De hoeveelheid wordt vaak als volgt uitgedrukt: 10⁹ (dit is een miljard), 2 x 10⁹ (dit is 2 miljard) en 30 x 10⁹ (dit is 30 miljard).

Bronnen 
• Gregor, R. et al. Probiotics to Prevent the Need For, and Augment the Use of, Antibiotics. Can J Infect Dis Med Microbiol. 2006 Sep-Oct:17(5):291-295.
• Fedorak, R.N. et al. Probiotics and the management of inflammatory bowel disease. Inflamm Bowel Dis. 2004 May:10(3):286-99.
• Goldin, B.R. et al. Clinical Indications for Probiotics: An Overview. Clin Infect Dis (2008)46(Supplement_2):S96-S100.
• Haggar, F.A. et. al. Colorectal Cancer Epidemiology: Incidence, Mortality, Survival, and Risk Factors. Clin Colon Rectal Surg. 2009 Nov:22(4):191-197.
• Chenoll, E. et al. Novel Probiotic Bifidobacterium bifidum CECT 7366 Strain Active against the Pathogenic Bacterium Helicobacter pylori. Appl. Environ. Microbiol. February 2011 vol. 77 no. 4:1335-1343.
• Wada, M. et al. Erratum to: Effects of the enteral administration of Bifidobacterium breve on patients undergoing chemotherapy for pediatric malignancies. Supportive Care in Cancer. September 2010. Vol. 18, Issue 9:1235-1236.
• Whorwell, P.J. et al. Efficacy of an encapsulated probiotic Bifidobacterium infantis 35624 in women with irritable bowel syndrome. Am. J. Gastroenterol.2006 Jul;101(7):1581-90.
• McFarland, L.V. Evidence-based review of probiotics for antibiotic-associated diarrhea and Clostridium difficile infections. Aneerobe. 2009 Dec:15(6):274-80.
• Anderson, J.W. et al. Effect of fermented milk (yoghurt) containing Lactobacillus acidophilus L1 on serum cholesterol in hypercholesterolemic humans. J. Am. Coll. Nutri. 1999 Feb;18(1);43-50.
• Raz, R. et al. A Controlled Trial of Intravaginal Estriol in Postmenopausal Women with Recurrent Urinary Tract Infections. N. Engl. J. Med. 1993;329:753-756.
• Bravo, J.A. et al. Ingestion of Lactobacillus strain regulates emotional behavior and central GABA receptor expression in a mouse via the vagus nerve. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 2011 Sep 20;108(38):16050-16055.
• Ciprandi, G. et al. In vitro effects of Bacillus subtilis on the immune response. Chemioterapia. 1986 Dec;5(6):404-7.
• Mandel, D.R. et al. Bacillus coagulans: a viable adjunct therapy for relieving symptoms of rheumatoid arthritis according to a randomized, controlled trial. BMC Complementary and Alternative MedicineThe official journal of the International Society for Complementary Medicine Research (ISCMR)201010:1.
• Guslandi, M. et al. A pilot trial of Saccharomyces boulardii in ulcerative colitis. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2003 Jun;15(6):697-8.
• Castagliuolo, I. et al. Saccharomyces boulardii protease inhibits the effects of Clostridium difficile toxins A and B in human colonic mucosa. Infect Immun. 1999 Jan;67(1):302-7.
• Buts, J.P. et al. Saccharomyces boulardii enhances rat intestinal enzyme expression by endoluminal release of polyamines. Pediatr Res. 1994 Oct;36(4):522-7.
• Kollaritsch, H. et al. Prevention of traveler’s diarrhea with Saccharomyces boulardii. Results of a placebo controlled double-blind study. Fortschr Med. 1993 Mar 30;111(9):152-6.
• Rabin Medical Center. The Effect of Probiotics on Lactose Intolerance (PLI). ClinicalTrials.gov Identifier: • NCT01593800.
• Aragon, G. et al. Probiotic Therapy for Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2010 Jan; 6(1): 39–44.
• Ducrotté, P. et al. Lactobacillus plantarum 299v (DSM 9843) improves symptoms of irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol. 2012 Aug 14; 18(30): 4012–4018.
• Guglielmetti, S. et al. Bifidobacterium bifidum MIMBb75 significantly alleviates irritable bowel syndrome and improves quality of life–a double-blind, placebo-controlled study. Aliment Pharmacol Ther. 2011 May;33(10):1123-32.
• Hickson, M. Probiotics in the prevention of antibiotic-associated diarrhoea and Clostridium difficile infection. Therap Adv Gastroenterol. 2011 May; 4(3): 185–197.
• Wickens, K. A protective effect of Lactobacillus rhamnosus HN001 against eczema in the first 2 years of life persists to age 4 years. Clinical & Experimental Allergy, 42, 1071–1079.
• Weston, S. et al. Effects of probiotics on atopic dermatitis: a randomised controlled trial. Arch Dis Child 2005;90:892–897.
• Leyer, G.J. et al. Probiotic Effects on Cold and Influenza-Like Symptom Incidence and Duration in Children. Pediatrics Aug 2009, 124 (2) e172-e179.
• Homayouni, A. et al. Effects of probiotics on the recurrence of bacterial vaginosis: a review. J Low Genit Tract Dis. 2014 Jan;18(1):79-86.
• Reid, G. Oral use of Lactobacillus rhamnosus GR-1 and L. fermentum RC-14 significantly alters vaginal flora: randomized, placebo-controlled trial in 64 healthy women. FEMS Immunol Med Microbiol. 2003 Mar 20;35(2):131-4.
• Krasse, P. et al. Decreased gum bleeding and reduced gingivitis by the probiotic Lactobacillus reuteri. Swedish Dental Journal,2006, 30(2):55-60.
• Kang, M.S. et al. Inhibitory effect of Weissella cibaria isolates on the productionn of volatile sulphur compounds. J Clin Periodontol. 2006 Mar;33(3):226-32.
• Floch, M.H. et al. Recommendations for Probiotic Use—2011 Update. J Clin Gastroenterol 2011;45:S168–S171)
• Floch, M.H. Recommendations for Probiotic Use in Humans—A 2014 Update. Pharmaceuticals 2014, 7, 999-1007.
• Sanders, M.E. et al. An update on the use and investigation of probiotics in health and disease. Gut 2013;62: 787-796.
• Gomez Arango, L.F. et al. Diabetes and Pregnancy. Curr Diab Rep (2015) 15:567.
• Van den Nieuwboer, M. et al. The administration of probiotics and synbiotics in immune compromised adults: is it safe?. Beneficial Microbes ISSN 1876-2891 online.
• Van den Nieuwboer, M. et al. Probiotic and synbiotic safety in infants under two years of age. Beneficial Microbes, March 2014; 5(1): 45-60
• Van den Nieuwboer, M. et al. Safety of probiotics and synbiotics in children under 18 years of age. • Beneficial Microbes Received: 7 November 2014 / Accepted: 19 January 2015.
• Chapman, C.M.C. et al. Health benefits of probiotics: are mixtures more effective • than single strains?. Eur J Nutr (2011) 50:1–17
• Timmerman, H.M. et al. Monostrain, multistrain and multispecies probiotics – A comparison of functionality and efficacy. International Journal of Food Microbiology 96 (2004) 219– 233.